دندانپزشکي اطفال يک شاخه تخصصي از دندانپزشکي است که به صورت ويژه به سلامت دهان و دندان کودکان و نوجوانان مي‌پردازد. پزشکان متخصص در اين شاخه، دوره تخصصي سه ساله دندانپزشکي کودکان را مي‌گذرانند تا مهارت‌هاي لازم براي درمان مشکلات دهان و دندان کودکان را بدست آورند. موسسات معتبر جهاني مثل آکادمي دندانپزشکي کودکان آمريکا (AAPD) توصيه مي‌کنند اولين ويزيت دندانپزشکي نوزاد، شش ماه پس از رويش اولين دندان يا در سن يک سالگي با مراجعه به دندانپزشک متخصص کودکان صورت گيرد. متخصصين دندانپزشکي اطفال، آموزش هايي به والدين در خصوص تميز کردن دندان نوزاد، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان ارائه مي‌دهند. همچنين نکاتي در مورد تغذيه مناسب و مصرف برخي داروها مثل قطره آهن و مشاوره در مورد عادت‌هاي کودک مثل استفاده از پستانک يا مکيدن شست نيز به والدين ارائه مي‌دهند.

درمان‌هايي که توسط دندانپزشک کودک ارائه مي شود

دندانپزشکان متخصص در اين زمينه، طيف گسترده‌اي از خدمات و درمان‌ها را براي بيماران خود ارائه مي‌دهند که در بر گيرنده دندان هاي شيري، دندان‌هاي دائمي، لثه و دهان کودکان مي‌باشد.

آموزش هاي مرتبط با سلامت دهان و دندان

دندانپزشکان کودک با بيماراني سر و کار دارند که دندان هاي تازه رويش يافته دارند، لذا تأکيد اوليه آنها بر ارائه آموزش‌هاي لازم در خصوص سلامت دهان و دندان مي‌باشد. اين خدمات آموزشي نه تنها به کودکان، بلکه به والدين آنها نيز ارائه مي‌شود تا به بهترين شکل منجر به حفظ سلامت دهان و دندان شود.

هدف از اين آموزش‌ها بوجود آمدن عادت‌هاي سالم در کودکان طي دوران رشد آنها از خردسالي تا نوجواني و سنين بالاتر مي‌باشد. به عنوان مثال دندانپزشک اطفال، بيماران را در خصوص روش‌هاي مناسب مسواک زدن و استفاده از نخ دندان راهنمايي مي‌کند. همچنين در خصوص تغذيه و رژيم غذايي مناسب مشاوره مي‌دهد.

تشخيص و پيشگيري

کودکان معمولا در معرض پوسيدگي دندان قرار دارند، به اين دليل که در کودکان خردسال تميز کردن دندان دشوار مي‌باشد. در اين خصوص متخصص دندانپزشکي کودکان خدمات پيشگيرانه اوليه‌اي مانند تميز کردن دندان ارائه مي‌دهد. همچنين ممکن است خدمات تخصصي چون شيار پوش (فيشور سيلانت) يا فلورايد درماني را براي جلوگيري از ايجاد پوسيدگي دندان ارائه دهد. به علاوه مشکلاتي که ممکن است در آينده بيمار به آن دچار شود را شناسايي کرده و راه حل هاي درماني مناسب پيشنهاد مي‌دهد.

درمان‌هاي تخصصي

دندانپزشک متخصص اطفال، روشهاي درماني مناسبي را براي طيف وسيعي از مشکلات و بيماري‌هاي دندان و دهان کودکان ارائه مي‌کند. براي نمونه مي‌توان به پر کردن دندان و ترميم پوسيدگي، خارج کردن دندان، ترميم دندان شکسته و درمان ريشه (پالپوتومي، پالپکتومي) اشاره نمود.

همچنين در شرايط خاص براي کودکاني که داراي معلوليت جسمي و ذهني هستند يا کودکاني که به دليل سن پايين داراي ترس و اضطراب شديد بوده و با پزشک خود همکاري نمي‌کنند، روش درمان تحت بيهوشي را پيشنهاد مي‌دهد.

خدمات تخصصي دندانپزشکي کودکان

ترميم دندانهاي شيري و دائمي

دندان هاي کودکان به دلايل مختلفي مانند خرابي و پوسيدگي، شکستگي و عدم رشد صحيح ممکن است نياز به پر کردن داشته باشند. پر کردن دندان ها مختص به دندان دائمي نيست و براي دندان شيري نيز قابل انجام است.

سلامت دندان شيري به اندازه دندان دائمي اهميت دارد. وجود درد يا عفونت در دندان شيري باعث امتناع کودک از غذا خوردن يا نجويده غذا خوردن و ايجاد دل درد براي او مي‌شود. در اين صورت غذا به صورت کامل جذب نشده و باعث اختلال در رشد کودک و ضعيف شدن او مي‌شود.

فلورايد درماني (فلورايد تراپي)

فلورايد يکي از عناصر موجود در طبيعت است که توانايي خاصي در تقويت ميناي دندان دارد. قرار دادن فلورايد در معرض ميناي دندان باعث مي‌شود مواد مغذي از دست رفته در طول زمان جايگزين شده و از پوسيدگي جلوگيري شود.

روش فلورايد تراپي باعث افزايش مقاومت دندان و پيشگيري از پوسيدگي در کودکان مي‌شود.

فيشور سيلانت (شيار پوش)

فيشور سيلانت يک روش بي خطر و بدون درد براي افزايش مقاومت دندان و پيشگيري از پوسيدگي براي مدت طولاني (5 سال يا بيشتر) مي‌باشد.

يکي از محل هايي که به شدت در معرض پوسيدگي قرار دارد، سطح جونده دندان‌ها است يعني سطوحي که غذا بين آنها جويده و له مي‌شود. اين سطوح به دليل داشتن شيار‌هاي متعدد مستعد پوسيدگي هستند.

براي پيشگيري از پوسيدگي در اين سطوح، شيارهاي دندان با استفاده از مواد مخصوص و همرنگ دندان به نام سيلانت پوشانده مي‌شود.

بکارگيري اين روش باعث کاهش قابل توجه پوسيدگي دندان‌ها در کودکان مي‌شود ولي در کنار آن بايد از مسواک و نخ دندان نيز جهت سلامت دهان و دندان استفاده شود.

ارتودنسي پيشگيري (فضانگهدار)

در مواردي پيش مي‌آيد که کودک دندان هاي شيري را زودتر از دست مي‌دهد يا دندان شيري زودتر از موقع کشيده مي‌شود. در اين صورت دندان هاي دو طرف آن، شروع به حرکت به سمت فضاي خالي مي‌کنند. از طرفي دندان دائمي کودک هنوز رويش پيدا نکرده است و در زير لثه (زير دندان شيري) قرار دارد. اگر جاي خالي دندان دائمي با دندان ديگري پر شود، دندان زير لثه نمي‌تواند به شکل کامل رويش پيدا کند و در نتيجه منجر به رويش نامرتب دندان‌هاي دائمي مي‌شود.

براي جلوگيري از اين اتفاق بايد با مراجعه به موقع به دندانپزشک کودکان و انجام اقدامات لازم تا زمان رويش دندان دائمي زيرين، دندان شيري حفظ و نگهداري شود.

در موارد ضروري پس از افتادن يا کشيدن دندان شيري، با انجام قالب گيري وسيله‌اي به نام فضانگهدار توسط دندانپزشک کودک ساخته شده و در فضاي خالي قرار داده مي‌شود تا باعث رويش منظم دندان هاي دائمي شود.

روکش دندان شيري

در صورتيکه پوسيدگي دندان شيري شديد باشد ديگر با پر کردن نمي‌توان از آن در برابر شکستگي و پوسيدگي مجدد محافظت کرد. در چنين مواردي، روکش مخصوص فلزي ساخته شده و بر روي دندان چسبانده مي‌شود. اين روکش هنگام افتادن دندان شيري همراه با آن از دهان خارج مي‌شود.

درمان تحت بيهوشي

يک چالش مهم براي متخصص دندانپزشکي اطفال، مواجه و درمان کودکان غير همکار مي‌باشد که داراي ترس و اضطراب شديد و غير قابل کنترل هستند.

عوامل متعددي مثل اطلاعات نادرسي که از طريق والدين يا دوستان به آنها منتقل مي‌شود، کم بودن سن آنها و تجربه هاي قبلي تلخ و دردناک باعث عدم امکان درمان کودک مي‌شود.

دندانپزشکان براي مقابله با اين مشکل از بيهوشي هنگام انجام درمان دندانپزشکي استفاده مي‌کنند. اين روش همچنين براي کودکاني که داراي معلوليت جسمي يا ذهني هستند نيز مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد.